Dự thảo Nghị định hướng dẫn Luật Khoa học, Công nghệ và Đổi mới sáng tạo: Đột phá trong thu hút, trọng dụng nhân tài

12:02 - 04/09/2025

Đào tạo, thu hút và trọng dụng nhân tài đang được coi là nhiệm vụ chiến lược và cấp bách để hiện thực hóa mục tiêu phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số. Thực hiện Luật Khoa học, Công nghệ và Đổi mới sáng tạo (2025), sẽ có hiệu lực từ ngày 1-10-2025, Bộ Khoa học và Công nghệ đang chủ trì xây dựng dự thảo Nghị định hướng dẫn thi hành. Dự thảo lần này được kỳ vọng tạo bước đột phá trong chính sách nhân lực, với những cơ chế mới mang tính linh hoạt, hội nhập quốc tế và thiết thực hơn.

Điểm nhấn trong dự thảo Nghị định

Ngày 4-9, tại cuộc họp báo thường kỳ của Bộ Khoa học và Công nghệ, bà Nguyễn Thị Nga, Phó Vụ trưởng Vụ Tổ chức cán bộ (Bộ Khoa học và Công nghệ) cho biết, điểm mới nổi bật của dự thảo Nghị định là xác định nhân tài như một đối tượng điều chỉnh riêng trong Luật Khoa học, Công nghệ và Đổi mới sáng tạo. Điều này cho phép Nhà nước xây dựng các cơ chế cụ thể, tập trung trực tiếp vào khuyến khích, đãi ngộ và trọng dụng người tài thay vì lồng ghép trong các quy định chung như trước đây.

Bà Nguyễn Thị Nga, Phó Vụ trưởng Vụ Tổ chức cán bộ (Bộ Khoa học và Công nghệ)

Dự thảo tập trung vào ba nội dung chính: Giao nhiệm vụ cụ thể, tạo môi trường làm việc phù hợp và bảo đảm quyền thụ hưởng xứng đáng từ thành quả nghiên cứu.

Trước hết, Nhà nước sẽ ưu tiên giao trực tiếp những nhiệm vụ khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo cho nhân tài, đặc biệt là các đề án phát triển công nghệ cao, công nghệ chiến lược. Cách tiếp cận này tạo điều kiện để nhân tài phát huy năng lực, đồng thời khuyến khích các doanh nghiệp, tổ chức khoa học công nghệ chủ động thu hút chuyên gia giỏi về làm việc.

Thứ hai, dự thảo chú trọng xây dựng môi trường làm việc hiện đại. Nhà nước tập trung đầu tư các phòng thí nghiệm trọng điểm quốc gia, trang thiết bị nghiên cứu hiện đại; trao quyền tự chủ cao cho các tổ chức khoa học công lập trong việc sử dụng nguồn lực để trả thu nhập tăng thêm và ban hành chính sách đãi ngộ. Đặc biệt, Luật Khoa học, Công nghệ và Đổi mới sáng tạo còn mở hành lang pháp lý chấp nhận rủi ro. Các nhà khoa học nếu tuân thủ đúng quy trình sẽ không phải chịu trách nhiệm hành chính, dân sự, hình sự trong trường hợp xảy ra thiệt hại ngoài ý muốn. Đây là quy định đột phá, khuyến khích mạnh mẽ sự dấn thân vào những nghiên cứu mới, có tính đột phá.

Thứ ba, nhân tài được thụ hưởng chính đáng thành quả từ kết quả nghiên cứu. Dự thảo Nghị định thiết kế hai nhóm chính sách ưu đãi: tài chính và phi tài chính.

Về ưu đãi tài chính, một trong những điểm mới là chế độ tiền lương theo thỏa thuận, căn cứ trên thị trường lao động, thay vì áp dụng khung cố định như trước. Đây là giải pháp mở để thu hút chuyên gia giỏi trong bối cảnh cạnh tranh toàn cầu về nhân lực chất lượng cao. Bên cạnh đó, Nhà nước hỗ trợ kinh phí công bố kết quả nghiên cứu trên tạp chí quốc tế uy tín, đăng ký quyền sở hữu trí tuệ, xuất bản sách chuyên khảo giá trị, tham dự hoặc tổ chức hội thảo trong nước và quốc tế... Đặc biệt, nhân tài là tác giả nhiệm vụ khoa học sẽ được hưởng tối thiểu 30% lợi nhuận thu được từ việc khai thác, chuyển nhượng hoặc thương mại hóa kết quả nghiên cứu, đồng thời được miễn thuế thu nhập cá nhân đối với các khoản thu nhập liên quan.

Về ưu đãi phi tài chính, nhân tài có thể được bố trí nhà ở hoặc sử dụng nhà công vụ, được miễn thị thực nhập cảnh trong trường hợp là nhà khoa học nước ngoài làm việc tại Việt Nam, đồng thời được hưởng các chính sách an sinh xã hội để bảo đảm ổn định cuộc sống, yên tâm cống hiến.

Khác biệt, triển khai và kỳ vọng

Cũng theo đại diện Vụ Tổ chức bán bộ, so với Nghị định số 40/2014/NĐ-CP của Chính phủ (quy định việc sử dụng, trọng dụng cá nhân hoạt động khoa học và công nghệ) vốn thiên về các quy định hành chính, tiêu chuẩn xét duyệt, dự thảo Nghị định mới mang tính linh hoạt và hội nhập quốc tế hơn. Dự thảo không nặng về thủ tục hành chính mà trao quyền tự chủ cho các tổ chức, hỗ trợ trực tiếp cho hoạt động nghiên cứu. Cách tiếp cận này được đánh giá là mở, năng động, phù hợp với xu thế toàn cầu, đồng thời khuyến khích các nhà khoa học trẻ mạnh dạn theo đuổi ý tưởng mới.

Quang cảnh buổi họp báo

Một câu hỏi được đặt ra là làm thế nào để các ưu đãi này thực sự phát huy hiệu quả, tránh tình trạng “nằm trên giấy”? Trả lời câu hỏi này, Bộ Khoa học và Công nghệ khẳng định: Sau khi Luật và Nghị định được ban hành, các Bộ, ngành và địa phương sẽ ban hành văn bản hướng dẫn chi tiết để bảo đảm triển khai đồng bộ.

Riêng Bộ Khoa học và Công nghệ sẽ chủ động tuyên truyền, phổ biến chính sách thông qua nhiều kênh: Phương tiện thông tin đại chúng, các diễn đàn khoa học, hội thảo trong và ngoài nước. Bộ cũng phối hợp với Bộ Ngoại giao, hệ thống văn phòng khoa học công nghệ Việt Nam ở nước ngoài để đưa chính sách đến với cộng đồng nhà khoa học quốc tế và kiều bào. Đồng thời, các hội nghị, hội thảo trong nước sẽ được tổ chức nhằm hướng dẫn cụ thể cho nhà quản lý, nhà khoa học, tổ chức nghiên cứu, giúp chính sách đi vào thực tiễn nhanh nhất.

Với định hướng này, dự thảo Nghị định hướng dẫn thi hành Luật Khoa học, Công nghệ và Đổi mới sáng tạo được kỳ vọng sẽ mở ra môi trường nghiên cứu, sáng tạo rộng mở và công bằng hơn. Nhân tài trong và ngoài nước sẽ có thêm động lực, niềm tin để gắn bó lâu dài, từ đó hình thành lực lượng khoa học và công nghệ mạnh mẽ, góp phần đưa Việt Nam tiến nhanh trên con đường trở thành quốc gia phát triển, hùng cường trong kỷ nguyên số.

Dự thảo Nghị định hướng dẫn Luật Khoa học, Công nghệ và Đổi mới sáng tạo: Đột phá trong thu hút, trọng dụng nhân tài

Các bài viết khác

Tin tức & Sự kiện