“Cách mạng công nghiệp 4.0 là cơ hội thực hiện khát vọng phồn vinh của dân tộc”

Thứ tư - 06/12/2017 02:12    

Sáng nay 05/12, Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc đã dự khai mạc Hội thảo – Triển lãm quốc tế "Phát triển công nghiệp thông minh - Smart Industry World 2017".
 

Cùng dự có Ủy viên Bộ Chính trị, Trưởng Ban Kinh tế Trung ương Nguyễn Văn Bình; Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Thành ủy Hà Nội Hoàng Trung Hải; Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ (KH&CN) Chu Ngọc Anh; lãnh đạo nhiều bộ, ban, ngành, địa phương cùng hơn 1.500 đại biểu trong nước và quốc tế.

.

Thủ tướng cắt băng khai mạc Hội thảo – Triển lãm quốc tế "Phát triển công nghiệp thông minh 2017 (Ảnh Quang Hiếu)
 

Tập trung xây dựng, phát triển nền kinh tế số và công nghiệp thông minh

Phát biểu tại sự kiện, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc nêu rõ, các quốc gia trên thế giới đều có những đối sách khác nhau nhằm tận dụng được xu thế của cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư, như Chương trình "Công nghiệp 4.0" của Cộng hòa Liên bang Đức; Chương trình "Hợp tác Sản xuất Tiên tiến" của Mỹ với sáng kiến "Cộng đồng Công nghiệp Internet"...

Theo Thủ tướng, hầu hết các nước phát triển và đang phát triển ở châu Á như Nhật Bản, Hàn Quốc, Trung Quốc, Singapore đều đã đưa ra những chiến lược phát triển kinh tế số, thúc đẩy công nghiệp thông minh.

"Nhiều tập đoàn như Alibaba, Facebook, Amazon… đã trở thành những người khổng lồ trong thương mại điện tử, mạng xã hội và có tác động lan tỏa, kết nối mạnh mẽ trong nền kinh tế toàn cầu"- Thủ tướng nêu rõ.

Trước xu hướng đó, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Chỉ thị số 16/CT-TTg về tăng cường năng lực tiếp cận cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ 4 với nhiều giải pháp quan trọng. Các bộ, ngành và địa phương tập trung xây dựng và triển khai kế hoạch ứng dụng công nghệ thông tin. Đa số các dịch vụ công hiện nay đã chuyển sang trực tuyến (88%), trong đó hơn 10% đã ở mức độ 3 và 4.

Đến nay, Việt Nam đã cơ bản phủ sóng 4G với trên 4 nghìn trạm phát sóng và hơn 95% dân số được phủ sóng; khoảng 52 triệu người dùng internet, chiếm 54% dân số (đứng thứ 5 ở châu Á - Thái Bình Dương) và khoảng 55% người Việt sử dụng điện thoại thông minh. Đây là một nền tảng quan trọng giúp Việt Nam nắm bắt nhanh chóng những thành tựu công nghệ mới.

Cùng với đó, số doanh nghiệp khởi nghiệp đổi mới sáng tạo tăng gần gấp đôi, từ 1.800 năm 2016 lên trên 3.000 năm 2017. Cùng với khoảng 40 Quỹ đầu tư mạo hiểm quốc tế đã hoạt động tại Việt Nam, các tập đoàn, ngân hàng lớn và các nhà đầu tư tích cực tham gia huy động, sử dụng nguồn lực tài chính lớn cho khởi nghiệp và đổi mới sáng tạo.

"Đặc biệt, Tập đoàn Viettel đã được xếp hạng tốp 5 thương hiệu viễn thông hiệu quả nhất ASEAN, tốp 100 thương hiệu viễn thông lớn nhất thế giới"- Thủ tướng biểu dương.

Bên cạnh những cơ hội, Thủ tướng cũng chỉ rõ những thách thức. Đó là nhiều ngành thâm dụng lao động như dệt may, da giày… sẽ thay đổi công nghệ sản xuất theo hướng tự động hóa, rô-bốt hóa, ảnh hưởng đến việc làm của hàng triệu lao động. Việt Nam sẽ phải đối mặt với nguy cơ tụt hậu ngày càng xa, dư thừa lao động trình độ thấp, nhập khẩu công nghệ lạc hậu, mất an toàn, an ninh thông tin. Doanh nghiệp Việt Nam phần lớn là nhỏ và vừa, chưa đủ năng lực cạnh tranh, chưa sẵn sàng tiếp cận công nghệ mới...

Vì vậy, quan điểm chỉ đạo của Chính phủ là tập trung xây dựng, phát triển nền kinh tế số và công nghiệp thông minh, coi đây là nhiệm vụ trọng tâm, cốt lõi của tái cấu trúc nền kinh tế gắn với chuyển đổi mô hình tăng trưởng theo hướng nâng cao năng suất, chất lượng, hiệu quả và sức cạnh tranh.

Thủ tướng cũng nêu một số nội dung trọng tâm như: tập trung hoàn thiện thể chế, cơ chế, chính sách, pháp luật cho phát triển nền kinh tế số, công nghiệp thông minh. Phấn đấu đến năm 2020 Việt Nam có đội ngũ trên 1 triệu nhân lực công nghệ số trình độ cao...

Thủ tướng đề nghị các đại biểu tai hội thảo chia sẻ kinh nghiệm quốc tế về phát triển kinh tế số, công nghiệp thông minh, đặc biệt là những nước có điều kiện tương đồng với Việt Nam như Trung Quốc và các nước ASEAN;, trong đó nêu rõ những bài học kinh nghiệm và điều kiện áp dụng.

"Cách mạng công nghiệp 4.0 là cơ hội thực hiện khát vọng phồn vinh của dân tộc, chúng ta không thể bỏ lỡ và cần chủ động nắm bắt. Hãy cùng nỗ lực, biến khát vọng thịnh vượng của quốc gia, dân tộc thành những việc làm và hành động cụ thể. Tập trung nắm bắt xu hướng công nghệ mới, trang bị đủ năng lực, sẵn sàng tiếp nhận các mô hình kinh doanh mới, dũng cảm từ bỏ, cải cách mô hình cũ để đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của thị trường, người tiêu dùng"- Thủ tướng nhấn mạnh.



Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc phát biểu tại Hội thảo – Triển lãm quốc tế "Phát triển công nghiệp thông minh 2017. (Ảnh Quang Hiếu)

 

Giá trị cốt lõi của Việt Nam dựa trên đột phá đổi mới sáng tạo

Trong phần trình bày của Bộ KH&CN, Thứ trưởng Bộ KH&CN Phạm Đại Dương cho rằng, để có thể tiếp cận thành công cơ hội của cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ 4, chúng ta cần xây dựng thế mạnh và giá trị cốt lõi của Việt Nam dựa trên nhân tố đột phá là đổi mới sáng tạo, trên cơ sở sự phối hợp nhịp nhàng giữa Chính phủ và doanh nghiệp.

Dẫn thông tin tổng quan về việc thế giới đang làm gì để bắt nhịp cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ 4 (Industry 4.0), Thứ trưởng Phạm Đại Dương cho biết, tại Mỹ đã có nhiều chương trình, chiến lược để giữ vững vị thế dẫn đầu về công nghệ, đặc biệt là các công nghệ mới nhất liên quan đến Industry 4.0. Có thể kể đến như: Internet công nghiệp (Industrial Internet); Hợp tác sản xuất nâng cao (Advanced Manufacturing Partnership - AMP). Ở Đức cũng xây dựng Chiến lược Industrie 4.0 để tiến lên phía trước trong cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư với trọng tâm là sản xuất thông minh. Chính phủ Đức đầu tư 200 triệu Euro cho nghiên cứu các công nghệ trong lĩnh vực này. Ở Nhật Bản đã xây dựng Society 5.0, là một sự kết hợp của Công nghiệp 4.0 với vấn đề về văn hóa, xã hội. Mục tiêu là xây dựng Nhật Bản trở thành "quốc gia thân thiện đổi mới sáng tạo nhất thế giới". Cùng với đó các quốc gia như Hàn Quốc, Trung Quốc, Thái Lan đều xây dựng chiến lược phát triển riêng với những khoản đầu tư ngân sách rất lớn cho công cuộc này.

Theo Thứ trưởng Phạm Đại Dương, cách tiếp cận của các quốc gia trên thế giới là tập trung xây dựng môi trường kinh doanh thuận lợi và hiệu quả nhằm thúc đẩy doanh nghiệp đổi mới sáng tạo, thúc đẩy số hoá, ứng dụng các công nghệ số hoá trong công nghiệp, dịch vụ như: nâng cấp hạ tầng truyền thông băng thông rộng, các chương trình nghiên cứu và phát triển trong các lĩnh vực trí tuệ nhân tạo, tự động hoá, Internet vạn vật,…; có chính sách bảo vệ và thúc đẩy sử dụng tài sản trí tuệ; hỗ trợ kinh phí hoặc lãi suất vay cho doanh nghiệp triển khai chuyển đổi số. Đồng thời họ cũng xây dựng các trung tâm thử nghiệm và triển khai Industry 4.0, là nơi kết nối doanh nghiệp, viện, trường, thử nghiệm các sản phẩm mới, đào tạo nhân lực, thí điểm chính sách đối với Industry 4.0.



Thứ trưởng Bộ KH&CN Phạm Đại Dương phát biểu tại buổi Tọa đàm trong khuôn khổ Hội thảo – Triển lãm quốc tế "Phát triển công nghiệp thông minh 2017

 

Cần chiến lược cụ thể

Thực tế ở Việt Nam, tuy chưa có chiến lược riêng về thúc đẩy Công nghiệp 4.0, nhưng trong từng lĩnh vực liên quan, đã có những định hướng và chiến lược cụ thể. Theo đó trong các chỉ đạo của Chỉ thị số 50 của Ban Bí thư về việc đẩy mạnh phát triển và ứng dụng công nghệ sinh học; các chiến lược phát triển Công nghệ thông tin – Truyền thông Việt Nam; Chiến lược phát triển Khoa học và Công nghệ giai đoạn 2011-2020 với việc xác định các lĩnh vực ưu tiên bao gồm: CNTT-TT, công nghệ sinh học, công nghệ vật liệu mới, công nghệ chế tạo máy - tự động hoá; Chỉ thị số 16/CT-TTg của Thủ tướng Chính phủ về tăng cường năng lực tiếp cận cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ 4… đã góp phần chuẩn bị cơ sở hạ tầng, nguồn lực Việt Nam tận dụng được cơ hội của Industry 4.0, song phía trước vẫn còn nhiều việc phải làm.

“Nếu nói rằng công nghiệp thông minh là công nghiệp của sự kết nối, sáng tạo thì sự tiếp cận của chúng ta trong thời gian qua còn rời rạc, thiếu kết nối, vẫn đang là các hoạt động của từng ngành, từng khối riêng lẻ, vẫn đang là sự đổi mới “cũ”, chưa có sự sáng tạo, đột phá trong cách tiếp cận”, ông Dương nói và kiến nghị để có thể tiếp cận thành công cơ hội của Industry 4.0, cần xây dựng thế mạnh và giá trị cốt lõi của Việt Nam dựa trên nhân tố đột phá là đổi mới sáng tạo, trên cơ sở sự phối hợp nhịp nhàng giữa Chính phủ và doanh nghiệp.

Ông Brian Hull – Tổng Giám đốc ABB tại Việt Nam đặc biệt nhấn mạnh về sự thay đổi nhất là ở góc độ cơ quan thực thi là các doanh nghiệp trong việc cung ứng và ứng dụng công nghệ. 

Chia sẻ từ chính ví dụ của ABB trong quá trình tạo dựng lên nguồn tài sản lớn, ông Brian Hull phân tích để thấy một bức tranh toàn diện về sự hiện diện của công nghệ, đó là sự kết nối, công nghệ quản lý, quy trình làm việc, hệ thống thương mại, thị trường… Tất cả các thông số được hiển thị cụ thể 24/7 và toàn bộ dữ liệu có thể thấy ở các thiết bị có thể kiểm soát ở các cấp độ khác nhau ở ABB.

“Việc quản lý như thế này không phải là khoa học viễn tưởng mà là hiện thực. Thế giới đang thay đổi, nếu chúng ta không bắt nhịp sẽ tụt hậu. Vì vậy đây là thời điểm phải thấy được không chỉ thay đổi công nghệ mà cần có một mô hình vận hành chuẩn ở Việt Nam” - Brian Hull nhấn mạnh.

Ông Tống Viết Trung – Phó Tổng Giám đốc Viettel cũng cho rằng, để tận dụng tối đa lợi thế của Industry 4.0, Việt Nam cần làm nhanh hơn và tốt hơn cho việc đầu tư, nâng cấp hạ tầng kết nối số và khuyến khích hệ sinh thái khởi nghiệp đổi mới sáng tạo. Bên cạnh đó cũng tìm giải pháp để hạn chế tối đa những tác động tiêu cực của cuộc cách mạng này khi kết nối tự động hóa sẽ dẫn đến việc xáo trộn và các mô hình sản xuất tăng kết nối sẽ bị phụ thuộc lẫn nhau.
 

Để có thể tiếp cận thành công cơ hội của cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ 4, dưới góc nhìn của ngành KH&CN, Bộ KH&CN khuyến nghị:

- Nhà nước cần chủ động hơn trong việc phối hợp với các doanh nghiệp, đặt doanh nghiệp làm trung tâm trong xây dựng các chính sách. Đặc biệt là các chính sách hướng tới phát triển công nghiệp 4.0, chính sách hỗ trợ lãi suất cho các doanh nghiệp chuyển đổi số hoá, chuyển giao và đổi mới công nghệ.

- Các doanh nghiệp cần tích cực, chủ động hơn trong phối hợp với Chính phủ, chia sẻ với Chính phủ về nguồn lực để phát triển hạ tầng, tiềm lực KH&CN, đổi mới sáng tạo quốc gia.

- Quyết liệt đổi mới căn bản giáo dục và đào tạo, đặc biệt là dạy nghề. Phát triển một số sản phẩm có khả năng cạnh tranh chiến lược ở tầm quốc gia.

- Có chiến lược hợp tác cụ thể với các quốc gia đi đầu trong khu vực để cùng phát triển những thế mạnh của mình, tận dụng cơ hội của cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư.

- Cần sự chung tay của nhóm các chuyên gia cao cấp từ các khối doanh nghiệp, trường đại học, viện nghiên cứu và Chính phủ để khảo sát, đánh giá lại hiện trạng sẵn sàng với công nghiệp 4.0 của Việt Nam, dự báo một số kịch bản tác động của công nghiệp 4.0 tới Việt Nam, từ đó xây dựng chiến lược tiếp cận Công nghiệp 4.0 một cách rõ ràng hơn cho Việt Nam